Aylin Nazlıaka: “Eşit Temsil Haktır. Hakkımızı Alana Kadar Uğraşımız Sürecek”
Seher Alp
7 min read
CHP Bayan Kolları Genel Lideri Aylin Nazlıaka, Türkiye’de bayanlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının 88. yıl dönümü münasebetiyle yaptığı açıklamada; “Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için bütüncül siyasetleri derhal hayata geçireceğiz. Biz CHP’li bayanlar olarak, bugün 81 vilayette, 973 ilçede eş vakitli olarak haykırıyoruz: Eşit temsil haktır. Bizler asla bu hakkımızdan vazgeçmiyoruz. Hakkımızı alana kadar uğraşımız sürecek. Geliyor gelmekte olan” dedi.
CHP Bayan Kolları Genel Lideri Aylin Nazlıaka, 5 Aralık bayanlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının 88. yıl dönümü nedeniyle partisinin 81 vilayet ve 973 ilçe bayan kolu lideriyle eş vakitli basın toplantısı yaptı. Nazlıaka, şunları lisana getirdi:
“BİZ, O DEVİRDE PARLAMENTODA BAYAN TEMSİLİ AÇISINDAN DÜNYADA İKİNCİ SIRADAYDIK”
“Birçok gelişmiş ülkeden evvel kazandığımız bu hak bizlere eşit yurttaş olma statüsünü kazandırdı. 1935 yılında yapılan birinci genel seçimlerde, bayanlar haklarına sahip çıktılar, koşa koşa sandıklara gittiler. Birçok büyük vilayette, bayanların oy kullanma oranı neredeyse erkeklere eşitti. O seçimde Meclis’e 17 bayan milletvekili girdi. 1936 yılındaki orta seçim sonrasında Çankırı’dan seçilen bir bayan milletvekilimizle birlikte Meclis’te toplam 18 bayan milletvekili oldu. Böylelikle bayan parlamentoda temsil oranı o devir yüzde 4,6 oldu. Biz, o periyotta parlamentoda bayan temsili açısından dünyada 2’nci sıradaydık.
Aradan geçen 88 yıla geçti, 1’inci sıraya yükseldik mi? Hayır. Bırakın 1’inci sıraya yükselmeyi, birinci 10’da mıyız, birinci 100’de miyiz? Hayır. 129’uncu sıradayız. Örneğin 2011 yılında bayanların seçme ve seçilme hakkını kazandığı Suudi Arabistan’da bayanların parlamentoda temsil oranı yüzde 20. 2006’da tıpkı hakkın tanındığı Birleşik Arap Emirlikleri’nde de yüzde 22,5. Bir tarafta 88 yılda geldiğimiz nokta var öbür tarafta 11 yılda yüzde 20’lik temsil oranı ile bizden daha öne geçmiş olan, aslında gelişmekte bizden çok daha geride olan ülkeler var.
“BİZ BAYANLARIN EŞİTLİK İÇİN 152 YIL BEKLEYECEK NE TAHAMMÜLÜ NE DE SABRI VAR”
Dünya Ekonomik Forumu’nun her yıl hazırladığı raporlar var. Bu raporlar içerisinde toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı olarak Türkiye her yıl daha da aşağı iniyor. 2021 sonunda hazırlanan raporda, 156 ülke içerisinde 133’üncü sırada yer alıyor. Seçmen nüfusunun yarısının bayanlar olduğu gerçeğinden hareketle bizler eşit temsili savunuyoruz. Bayanların tüm karar alma düzeneklerinde da eşit olarak yer almasını da yüksek sesle haykırıyoruz. Yapılan bir diğer araştırma da Türkiye’nin tam eşitlik için 152 yıla muhtaçlık duyduğunu söylüyor. Lakin biz bayanların 152 yıl bekleyecek ne tahammülü ne de sabrı var.
“ÜLKEMİZDEKİ 17 BAKANDAN 1 TANESİ KADIN”
Kadın kimliğinin hem parlamentoda hem de mahallî idarelerde en az yüzde 33 oranında temsil edilmesi gerekiyor. 1935 yılından 2018’e kadar toplam 23 genel seçimgerçekleşti. Bu seçimler boyunca 11 bin 385 vekil Meclis’te vazife aldı. Bunların yalnızca 598’i bayandı yani yalnızca yüzde 5’lerdeyiz. Bugün parlamentoda bulunan 580 milletvekilinin yalnızca 101’i bayan, yani yüzde 17,4’lük bir orandan bahsediyoruz. Ülkemizde 17 bakan var, yalnızca 1 tane bayan bakan var. Şu an yalnızca yüzde 5,8’lik oranla bakanlar şurasında temsil edildiğimizi, lakin bakanın hal ve hallerine, telaffuzlarına, ürettiği siyasetlere bakıldığından temsil edilmediğimizi dahi söyleyebileceğimizi çok net bir formda not edelim.
“31 MART 2019 MAHALLÎ SEÇİMLERİNE NAZARAN BİN 389 BELEDİYE LİDERİNİN YALNIZCA 22’Sİ, YANİ YÜZDE 2 KADIN”
1930’dan son mahallî seçimler olan 2019’a kadar yapılan toplam 19 mahallî seçimde, yalnızca 156 bayan belediye lideri oldu. Erkeklerde ise bu sayı 32 binin üzerinde. Oransal olarak baktığımızda binde 5’in bile altındayız. 31 Mart 2019 lokal seçimlerine nazaran bin 389 belediye liderinin yalnızca 22’si, yani yüzde 2 bayan. 2019 seçim sonuçlarına nazaran, Türkiye’de toplam 50 bin 217 muhtardan yalnızca bin 119’u yani yalnızca yüzde 2’si bayan. Bayan muhtar sayısı son seçimlere nazaran yüzde 64’lük arttı. Bayan belediye meclis üyesi oranı en fazla yüzde 11, kadın vilayet genel meclis üyesi oranı ise en fazla yüzde 3 olabildi. Gördüğünüz üzere bu oran, dünyaca kabul edilen kritik eşiğin epey altında. Yani Türkiye’de bayanlar siyasette ve karar alma sistemlerinde temsil edilmiyor.
“PARTİMİZİN CİNSİYET KOTASINI YÜZDE 33 OLARAK BELİRLEDİK”
Bizler, CHP olarak tüzüğümüzde yaptığımız değişiklik cinsiyet kotasını yüzde 33 olarak belirledik. Elbette bayanlar olarak eşit temsil, denklik istiyoruz. Siyasi Partiler Maddesi’nde değişiklik öngören kanun teklifimizle, parlamentoda temsili yüzde 50-50 oranında yapacağımız halde ve fermuar sistemi ile bir bayan, bir erkek formda bayanların seçilebilecek yerlerden listeye dahil edilebilecek formda bir kanun teklifini hazırladık. Bu teklifimiz AKP ve MHP oylarıyla reddedilmiş olsa da bizler eşitlik gayretimizden asla vazgeçmeyeceğiz. Eşit bir Türkiye’yi kadın-erkek bir ortada tekrar inşa edeceğiz. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılını demokrasi ile taçlandıracağız.
“ÖNÜMÜZDEKİ SEÇİMLERE KADAR MADDELERE DOKUNMAYIN, UYGULAYIN”
Eşitsizlik meselesinin altında tek bir neden yatıyor, o da zihniyettir. “Ben bayan erkek eşitliğine inanmıyorum”, “anne olmayan bayan yarımdır”, “annelik kariyerdir” üzere telaffuzlar, bayanları doğurganlığı üzerinden tarifleyen telaffuzlar, hiç elbet eşitlikçi siyasetler üretemez. Bayanların ömür hakkını savunmayanlar, müdafaa altındaki bayanlar katledilirken buna seyirci kalanlar bayanlara dair samimi siyasetleri uygulamaya geçiremez. İstanbul Mukavelesi’nin kararları ile iç hukukumuzun bir modülüdür artık. Biz İstanbul Mukavelesi’nin yürürlükte olduğunu ve ülkeyi yönetenleri tekrar bu şuurla hareket etmeleri gerektiğini hatırlatmak istiyoruz. Onlara tek bir davette bulunuyoruz; önümüzdeki seçimlere kadar maddelere dokunmayın, uygulayın.
KADINI GÜÇLENDİRECEK 3 TEMEL PROJE
Partimiz, bayanı güçlendirecek üç temel projeye imza attı. Birincisi, YAŞAMHAK projemizdir. 7/24 faaliyet gösteren davet çizgimizle, 444 82 85 numarasını arayan tüm şiddet mağduru bayanlara, yakınlarına, istismara uğrayan çocuklara ve onların ailelerine dayanak oluyoruz. İkinci projemiz; yoksulluğu bitirecek olan Aile Dayanakları Sigortası projesidir. Bu proje bayanın ismine açılan banka hesaplarına para yatırarak bayanı aile içinde de güçlendirecek. Toplumsal devlet olmanın gereğini yerine getireceğimiz, böylelikle herkesi bir toplumsal teminat altına alacağımız, taban fiyat ve altından geliri olan ya da hiç geliri olmayan vatandaşlarımıza elimizi uzatacağımız bir proje. Üçüncü projemiz ise kadın istihdamı ile ilgili. Bugün 2 milyona yakın okuma yazma bilmeyen bayanı okuma yazma bilmeyen hiç bayan kalmayıncaya kadar, kız çocuklarının eğitimde fırsat eşitliğine sahip olmasını teminat altına alıncaya kadar çaba edeceğiz. Âlâ eğitim gören kız çocuklarının bir meslek sahibi olmasını daha sonra da hayata atılıp ekonomik olarak da güçlenmesini temin edeceğiz.
“HİÇBİR ÇOCUĞUN YATAĞA AÇ GİRMEDİĞİ BİR TÜRKİYE’Yİ DAİMA BİRLİKTE İNŞA EDECEĞİZ”
Bunu yaparken de 4 ayaklı bir stratejiyi uygulayacağız. Birinci ayağını hukukun üstünlüğünü ve demokrasi oluşturuyor. Zira hukukun üstünlüğü değil üstünlerin hukukun olduğu bir Türkiye’de yatırımlar yapılamıyor. İkinci ayağını ise, üreten, kendi kendine yeten bir Türkiye oluşturuyor. Üçüncü ayağını, ürettiğini hakça paylaşan bir Türkiye oluşturuyor. Refahın tabana yayıldığı ve yalnızca ayrıcalıklı bir kısmın değil toplumun tüm kısımlarının zenginleştiği bir Türkiye’yi inşa edeceğimizi de vurgulamak istiyorum. Bundan en fazla hissesi da bayanlar alacak zira yoksulluktan ve yoksunluktan en fazla ziyan gören kısımlar bayanlar olduğu için burada da bir müspet ayrımcılık kelam konusu olacak. Dördüncü ayağını ise sürdürülebilir bir kalkınma ile devam edeceğiz. Hasılı hiçbir çocuğun yatağa aç girmediği bir Türkiye’yi daima birlikte inşa edeceğiz.
“BUGÜN 81 VİLAYETTE, 973 İLÇEDE EŞ VAKİTLİ OLARAK HAYKIRIYORUZ: EŞİT TEMSİL HAKTIR”
Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için bütüncül siyasetleri derhal hayata geçireceğiz. Biz CHP’li bayanlar olarak, bugün 81 vilayette, 973 ilçede eş vakitli olarak haykırıyoruz: Eşit temsil haktır. Bizler asla bu hakkımızdan vazgeçmiyoruz, vazgeçmeyeceğiz diyoruz. Hakkımızı alana kadar gayretimiz sürecek. Geliyor gelmekte olan.”
